معرفی 4 کتاب با موضوع انقلاب فرانسه

کتاب انقلاب فرانسه و رژیم پیش از آن

کتاب انقلاب فرانسه و رژیم پیش از آن تألیف حقوقدان، فیلسوف و سیاستمدار فرانسوی الکسی دو توکویل است. این فعال سیاسی در ۲۹ ژوئیه سال ۱۸۰۵ در شهر پاریس دیده به جهان گشود. دو توکویل تا حدی متأثر از مکتب لیبرالیسم کلاسیک بود و به خانواده‌ای اشرافی تعلق داشت. این فعال سیاسی در ابتدا از نظام مشروطه سلطنتی دفاع می‌کرد اما در نهایت دل به آرمان‌های جمهوری بست و مدتی به‌عنوان وزیر امور خارجه فرانسه فعالیت نمود. برخی از افراد معتقدند که لیبرالیسم سیاسی دو توکویل در مقابل نظریه مارکسیسم تأثیری مهم در نیمه‌ی اول قرن نوزدهم داشته است.

این نویسنده نهایتا در سال ۱۸۵ برای همیشه از سیاست فاصله گرفت و نهایتا در ۲۹ ژوئیه سال ۱۸۵۹ در سن ۵۳ سالگی در شهر کن فرانسه درگذشت.

بسیاری از محققان کتاب انقلاب فرانسه و رژیم پیش از آن این نویسنده را مهم‌ترین اثر او می‌دانند. با اینکه در قرن نوزدهم هنوز روش تحقیق در علوم اجتماعی تکوین نیافته بود اما این اثر از نظر دقت با بسیاری از کتاب‌های معتبر این حوزه در زمان حاضر برابری می‌کند. این کتاب از نظر روش تحقیق، درجه عینیت و اتکا به مدارک و اسناد معتبر و انکارناپذیر، جایگاه بالایی دارد .کتاب انقلاب فرانسه و رژیم پیش از آن از ۳ بخش و ۲۵ فصل تشکیل شده است. این اثر را نمی‌توان کتابی تاریخی دانست بلکه قرار است که در آن زمینه‌های وقوع انقلاب و سرشت آن بررسی و تحقیق شود. تکویل به ما نشان می‌دهد که چرا با وجود شرایط مشابه فرانسه با دیگر کشورها، انقلاب این‌چنین با سرعت بالا در آن به وقوع پیوست وسلطنتی را که توانسته بود از بسیاری از بلایا جان سالم به در ببرد، نابود سازد. آلکسی برای نوشتن این اثر به بسیاری از بایگانی‌ها دسترسی داشته است. به همین دلیل توانسته تا به طور دقیق علاوه بر تشریح نظام سیاسی پیش از انقلاب، احساسات و باورها و همین‌طور وضعیت نهادهای اجتماعی و مدنی دوران قبل از انقلاب ۱۷۸۹ را مورد بررسی قرار دهد.

یکی از نخستین اقدام‌های جنبش انقلابی فرانسه، حمله‌ی هماهنگ به کلیسا بود و در میان سوداهایی که انقلاب برانگیخته بود، نخستین سودایی که سر بر کشید و آخرین سودایی که فروکش کرد، سرشتی ضددینی داشت. حتی پس از آنکه پافشاری برای دستیابی به آزادی نوین فروکش کرده بود و فرانسویان دیگر چیزی بهتر از زندگی در آرامش را (حتی به بهای بردگی‌شان) خواستار نبودند، شورش علیه اقتدار کلیسا به هیچ روی پایان نگرفته بود. ناپلئون در فرو نشاندن روح آزادیخواهانه انقلابیون نخستین موفق شده بود اما هرگز نتوانسته بود که گرایش ضدمسیحی آن‌ها را از میان بردارد. حتی در زمانه‌ی خودمان مردانی را می‌یابیم که جبران وابستگی حقارتبارشان را به پشت میزنشینی، از طریق رجزخوانی علیه کلیسا می‌جویند و ضمن ارجاع به آزادترین شریف‌ترین و الهام بخش‌ترین آرمان‌های انقلاب فرانسه، افتخار می‌کنند که از راه دشمنی با دین، هنوز ایمانشان به روح راستین انقلاب را حفظ کرده‌اند.




زندگی روزمره در دوره انقلاب فرانسه

انقلاب در فرانسه قرن هجدهم فقط زیست سیاسی شهروندان این سرزمین را تغییر نداد بلکه بر روی تمام شئون زندگی آن‌ها تأثیرگذار بود و آن‌ها را دچار تغییر و تحول کرد. نهادهای مدنی جدیدی شکل گرفتند و قوانینی پایه‌گذاری شدند که پیش از آن وجود نداشتند. اولین سربازی اجباری در جهان در دوره‌ی فرانسه پس از انقلاب و برای حفاظت از جمهوری در برابر تهدیدهای خارجی شکل گرفت. این اتفاق در نوع خودش بی‌نظیر بود. روبسپیر رهبر ژاکوبن‌ها عملا فعالیت کلیساها را متوقف کرد و خود یک مذهب جدید را پایه گذاشت. برای زدودن خاطرات گذشته و قطع پیوند با دوران استقرار سلطنت، تقویم فرانسه هم تغییر پیدا کرد و نام ماه‌ها عوض شدند.
کتاب زندگی روزمره در دوره انقلاب فرانسه در ۱۵ فصل تألیف شده است و در هر فصل آن شرایط زندگی مردم در بخش‌های مختلف، در ۳ دوره‌ی پیش، حین و پس از انقلاب فرانسه را بررسی می‌کند.
کتاب فوق در ابتدا نگاهی به جغرافیای فرانسه می‌اندازد و پس از آن شرایط گوناگون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی فرانسه را می‌کاود. در این اثر رویدادهای مهم هم فراموش نمی‌شوند و بررسی می‌شوند. کتاب تلاش کرده است تا درباره اقتصاد، زندگی درباریان، اشراف، شهرنشینان و روستایان جزئیات مهمی را نشان دهد و علاوه بر سبک زندگی‌شان، ما را با اخلاقیات آن‌ها هم آشنا کند. سرگرمی‌های اقشار مختلف مردم فرانسه و رابطه آن‌ها با کلیسا هم از قلم نیفتاده است. علاوه بر این در کتاب فوق با دستگاه قضایی فرانسه آشنا خواهیم شد.

جیمز ام اندرسون کتاب زندگی روزمره در دوره فرانسه را تألیف کرده است. او استاد ممتاز بازنشسته دانشگاه کالگاری کانادا است و بیشتر امرش صرف بررسی و تألیف مقالات و کتاب‌های علمی درباره مسائل محل تاریخ اروپا شده است. این نویسنده و استاد دانشگاه همکاری با مؤسسه اس اس اچ آرسی و فعالیت در مقام پژوهشگر فولبرایت را در کارنامه خود دارد. در حال حاضر از جیمز بیش از ده کتاب معتبر در زمینه تاریخ اروپا به چاپ رسیده است.

زنانی که جزء فعالان مدنی بودند. با انتشار جزوه‌ها و اعزام نمایندگانی به مجلس انقلاب، خواستار اعطای حق رأی همگانی به بانوان شدند. اما تلاششان بیهوده بود و یکی از نماینده‌ها موسوم به سی یس طی سخنرانی برای اکثریت نمایندگان اظهار داشت که سهم زنان در نهادهای دولتی اندک است و از این رو نباید نقش مستقیمی در حکومت داشته باشند. سی یس همچنینن گفت: زن‌ها بیش از حد احساساتی‌اند و به‌آسانی فریب می‌خورند و به دلیل همین نقطه ضعف باید آنان را در خانه نگه داشت تا به نقش طبیعی خود یعنی «به دنیا آوردن فرزند» و«مادری کردن» بپردازند.
بانوان رسما از سیاست دور نگه داشته می‌شدند و فقط در جنبش‌های محلی (نظیر حقوق مذهبی و مسائل مربوط به مواد غذایی) شرکت می‌جستند؛ در نقش دستیار در باشگاه‌های سیاسی محلی حضور می‌یافتند و در جشن‌های ملی و کارهای خیریه فعالیت می‌کردند.
در نظام جدید فرانسه سه گروه از مردم اجازه شرکت در انتخابات و رأی دادن نداشتند؛ افراد بسیار فقیر (یعنی کسانی که نمی‌توانستند معادل سه روز حقوق کارشان مالیات بپردازند)؛ خدمتکاران (که قطعا به اربابانشان رأی می‌دادند) و بانوان. درباره‌ی دو گروه اول مباحثات فراوانی درگرفته بود. اما شرکت ندادن زنان در انتخابات امری بدیهی تلقی می‌شد و نیازی به بحث و جدل نداشت. از نظر بورژواهایی که رهبری انقلاب را به دست داشتند، جایگاه زنان در جامعه با مردان یکسان نبود. این دیدگاه تا سال ۱۹۴۴ در فرانسه وجود داشت تا آنکه زنان بالاخره در این سال حق رأی به دست آوردند



آرزوهای بر باد رفته

کتاب آرزو‌های بر باد رفته اثری درباره‌ی فرانسه پس از انقلاب است. با وجود آنکه در فرانسه انقلاب پیروز شد اما خیلی زود بر اثر کشمکش‌های داخلی و خطر حمله خارجی، اتفاقات هولناکی در اتفاق افتاد. در این داستان به دنیای پس از انقلاب و شرایط پساانقلابی جامعه فرانسوی اشاره می‌شود. شخصیت اول این داستان مردی ساده و فقیر است که می‌خواهد شاعر شود و رویای موفقیت را در سر می‌پروراند اما محلی که در آن زندگی می‌کند برای رشدش مناسب نیست. دست تقدیر لوسین را به شهر پاریس می‌رساند اما او در آن‌جا رویایش را نمی‌یابد و می‌بیند که پاریس خطرناک‌تر از آن‌ چیزی‌ است که او درباره‌اش فکر می‌کرده. بالزاک در این کتاب تلاش دارد تا جامعه پساانقلابی فرانسه را به نمایش بگذارد و بگوید که دوباره نیروهای قدیمی به جای خود بازگشته‌اند. از سوی دیگر قدرت‌ گرفتن بیش از پیش سرمایه‌داری مانع از تحقق شعارهای واقعی انقلاب فرانسه شده است.

شخصیت اول داستان خود را در نبردی نابرابر، با پول، سرمایه، بی‌اخلاقی و توطئه چینی می‌بیند و تلاش می‌کند تا در برابر آن‌ها بایستد. این رمان می‌تواند به‌خوبی شرایط فرانسه ۴ دهه پس از پیروزی انقلاب را نمایش دهد.
اونوره دو بالزاک نویسنده و نمایشنامه‌نویس شهیر فرانسوی در ۲۰ می ۱۷۹۹ در شهر تور فرانسه دیده به جهان گشود. او را یکی از بنیان‌گذاران مکتب واقع‌گرایی اجتماعی در ادبیات می‌دانند زیرا در کتاب‌هایش به‌خوبی می‌تواند شرایط جامعه را توصیف کند و شناختی دقیق و در عین حال جذاب به خوانندگان ارائه دهد. بالزاک پس از گذراندن رشته‌ی حقوق در دانشگاه پاریس به ادبیات علاقه‌مند شد و رمان‌های تاریخی گوناگونی را تألیف کرد. شهرت بالزاک به‌تدریج بیشتر شد و کتاب‌هایش دلخواه بسیاری از اشراف فرانسوی قرار گرفت. او در طول زندگی کوتاه خود بیش از صد کتاب و نمایشنامه را منتشر کرد. اثر آرزوهای بر باد رفته او توسط محمد جعفر پوینده به فارسی ترجمه شده است.

خانم دو بارژتون با دیدن دعوت دو شاتله از لوسین با خود گفت: بیش از آنچه فکر می‌کردم سخاوتمند است.

در ماه ژوئن وزیران نمی‌دانند با لژهای خود در نمایشخانه‌ها چه کنند. نمایندگان برگزیده دولت و پیشکارانشان یا سرگرم انگورچینی خویش هستند یا مراقب درو. پرمدعاترین آشنایانشان یا در روستاها یا در سفرند و از همین رو با زیباترین لژهای نمایشخانه‌های پاریس پذیرای مهمانان غیرمعمولی می‌شوند که مشتریان همیشگی نمایش‌های آن‌ها را دوباره نمی‌بینند و جمع تماشاگران را به فرش کهنه‌ای تشبیه می‌کنند. دو شاتله با خود اندیشیده بود که با استفاده از این فرصت می‌تواند با خرج اندکی سرگرمی‌هایی برای نائیس فراهم آورد که بیش از هر چیزی دل شهرستانی‌ها را به دست می‌آورد. فردای آن روز: برای نخستین بار لوسین آمد اما لوئیز در خانه نبود.

خانم دو بارژتون برای امور ضروری از خانه خارج شده بود. چون ورود خود را به مارکیز دسپار خبر داده بود. رفته بود تا با مقامات برجسته و نامدار امور آرایش که دو شاتله معرفی کرده بود مشورت کند. هر چند خانم دو بارزتون اعتماد به نفسی داشت که مدت‌ها انسان را بر خود مسلط می‌کند. اما به طرز عجیبی می‌ترسید شهرستانی به نظر رسد. آن قدر درایت داشت که بفهمد روابط میان زنان تا چه حد به اولین برخوردهایشان وابسته است؛ و هر چند توان آن را در خود می‌یافت که به‌سرعت همتای نجیب‌زاده بلندپایه‌ای مانند مارکیز دسپار قرار گیرد، اما حس می‌کرد در آغاز نیازمند نیک‌خواهی اوست و به ویژه مایل بود که هیچ یک از وسایل پیشرفت را کم نداشته باشد. از همین رو بی‌نهایت از شاتله سپاسگزار شد که وسایل همرنگ شدن با محافل اشرافی پاریس را به وی نشان داده است. مارکیز بر اثر تصادف خاصی در موقعیت قرار داشت که خدمت به یکی از افراد خانواده شوهرش موجب شادمانی‌اش می‌گشت.

مارکی دسیار بی هیچ دلیل آشکاری از جامعه اشرافیت کناره گرفته بود. نه به کارهایش می‌پرداخت، نه به امور سیاسی نه به خانواده و همسرش. مارکیز که بدین سان صاحب اختیار خویش شده بود، احساس می‌کرد به تأیید جامعه اشراف نیازمند است؛ بنابراین خوشحال می‌شد که در چنین شرایطی جانشین مارکی بشود و خود را سرپرست خانواده کند.



خدایان تشنه‌اند

کتاب خدایان تشنه‌اند اثر آناتول فرانس را می‌توان یکی از جذاب‌ترین رمان‌‌های مربوط به دوره وحشت دانست. این رمان شخصیت‌های مختلف و گوناگونی دارد اما عموما داستان آن حول یک فرد اتفاق می‌افتد انسانی که در ابتدا رئوف و مهربان است و تلاش می‌کند تا از حق و عدالت دفاع کند اما به‌تدریج باورهای خودش دچار تغییر می‌شود. آناتول فرانتس در این کتاب به شکلی هجوآمیز خشونت انقلابی را سرزنش منی‌کند، خشونت و سرکوب را سرزنش می‌کند و می‌گوید که استقلال و آزادی به هیچ عنوان نباید نقض شوند.

کتاب خدایان تشنه‌اند را می‌توان رمانی تاریخی دانست، زیرا نویسنده در خلال داستان زندگی اشخاص به حقایق و رویدادهای مهم آن عصر اشاره می‌کند. اشاره جذاب و گذرا به رویدادها و توصیف زیبای شخصیت‌ها باعث می‌شود که این اثر خواندنی باشد و از مطالعه آن لذت ببریم.

برخی از اندیشمندان آناتول فرانس را پادشاه نثر فرانسه می‌دانند. این نویسنده توانسته است آثار ادلبی ارزشمندی را خلق کند. با وجود خاستگاه چپ گرایانه آناتول فرانس به هیچ عنوان نمی‌توان او را به فرقه‌گرایی متهم کرد، اعتقاد آناتول به آزادی فردی و نفی خشونت در تمامی آثارش انعکاس پیدا کرده‌اند.

عصر روزی که بروتو دوازده دوجین عروسک‌های ساخت خود را نزد همشهری کایو اسباب بازی کوچه لوابیرد برد، اسباب‌بازی فروش که مرد ملایم و مودبی بود با او به سردی برخورد کرده و گفت: مواظب باشید، همشهری بروتو… مواظب باشید! همه وقت نمی‌شود خندید، همه جور شوخی هم خوب نیست. یکی از اعضای کمیته امنیت سکسیون که بنگاه مرا بازدید می‌کرد چشمش به عروسک‌های شما افتاده و آن‌ها را ارتجاعی یافته بود. بروتو گفت او مسخرگی کرده!
خیر همشهری… خیر، او کسی نیست که اهل شوخی باشد. او گفته است این عروسک‌‌ها تقلید خائنانه‌ای از عناصر ملی است و مخصوصا کاریکاتورهای کوتن و سن ژوست و روبسپیر از آن‌ها شناخته می‌شود و از این نظر آن‌ها را ضبط کرده. این برای من ضرر بدی بود صرف‌نظر از خطرهایی که مرا تهدید می‌کند.

چه گفتی؟

این عروسک‌ها را من آن‌طور نقاشی کرده‌ام که بوشه ۵۰ سال پیش نقاشی می‌کرده. تقلید کوتن و سن ژوست و روبسپیر هستند؟ هیچ مرد باشعوری چنین ادعایی نمی‌کند. 

1260
0
 
0
لینک کوتاه: